Okullarda Serbest Kıyafetimi Okul Forması Tartışması

Haki pantolon, beyaz gömlek, mavi giysi ya da denizci kulübü, ne giydiğiniz eğitim hayatınızı etkiler mi? Öğrenciler, aileler ve öğretmenler aralarında tartışılan ateş kadar bir konu. Her Biri okul üniformalarının eğitim üzerindeki tesirini çeşitli izah ediyor.

Okul üniformalarının okul disiplinine, toplumsal değişiklikler üst kısmına, bireyselliğe meydana gelen etkileri; öğrenciler, aileler ve öğretmenler aralarında tartışılan bir konu. Acaba üniformalar zorunlu olmalı mı; yoksa öğrencileri ne giyeceği dair bağımsız mü bırakmalı? İki misal olaya ve bir de profesyonel görüşüne başvuruyoruz.

Apartheid çağının sebep olduğu ayrımcılık sebebinden Güney Afrika okullarında üniformalar zorunlu. Görevliler uygulamanın dershane farklılıklarını ortadan kaldıracağı ve öğrenciler aralarında disiplinin sağlanmasına destekçi olacağı görüşünde.

Güney Afrika’da okul üniformaları zorunlu. Kaide, ülkenin İngiltere kolonisi olduğu döneme dayanıyor. İngiltere’nin öbür eskiyen kolonilerinde de bu kaide devam etmektedir. Ülkede gençler Apartheid rejiminin nihai bulmasında mühim oyun oynadı. 70’ler ve 80’lerin okul hayatı yüklü protestoların altında geçer.

Phumulani Lisesi1993 senesinde açıldı. Apartheid rejimi nihai anlarını yaşıyordu ve politik hizip ile baskıcı devlet arasındaki yüklü uğraş, ülkenin başına musallat olmuştu. Şiddetin her yere hakim olduğu bu dönemde, okul müdürü üniforma rengini profesyonel olarak seçer.

Shumi Shongowe, Okul müdürü:
“Okulumuz eğitim yaşamına başladığında Katlehong kasabasının her yerinde kan dökülüyordu. Bu sebeple bizim üniformamızda kırmızı nitelik yer alır. Elbette ki bu olay, Dünya’nın sonu değil. Bunun amaçlı üniformamızda beyaz nitelik de var. Beyaz nitelik umudu temsil ediyor. Başka Bir Deyişle bunca olaydan ardından bu noktaya geldik diyebilmeyi.”

Güney Afrika’da zorunlu okul üniforması yalnızca devlet okullarını kapsamıyor. Bununla Birlikte özel okulların birçoğu bu uygulamayı zorunlu kılmış. Okulların bir bölümü takı ve aksesuara müsaade verirken diğerleri saç kesimine civarı uyarı ediyor. Eğitimcilere yönelik üniforma okulda olmanın şartları. Talebelere disiplini, okul güvenliğini ve topluluk olma hissini aşılıyor.

Shumi Shongowe, Okul müdürü:
“Hemşireler üniformalarını giydiğinde bizzat kendilerini hemşire olarak değerlendirir. Aynı biçimde hekimler da. Öğrenciler de okul üniformalarını giyerek öğrenci oldukları hissini benimser.”

Uzun seneler devam eden ırkçı rejimin izleri halen devam ediyor. Toplumsal ayrımla uğraş tüm ülkenin üstünde anlaştığı bir konu. Üniformalar da okuldan başlayarak toplumsal ayrımcılığı ortadan kaldırmaya yarıyor. Böylelikle talebelerin öncelikli uğraşı eğitim oldu. Üniformalar talebelere onur aşılarken, onlara bir yere ilişkin olma bilinci veriyor.

Sbusiso, öğrenci:
“Her erken uyandığımda biliyorum ki öbür kardeşlerimle randevu zamanı. Okuluma gideceğim ve o kapıdan içeri girdiğimde, toplumsal ve uygun fiyat tüm kuralları geride bırakarak yalnızca ve yalnızca eğitimime odaklanacağım.”

Katlehong kasabasında gezen öğrenciler, kırmızı ve beyaz renkte üniformalar sayesinde okul arkadaşlarını tanıyor. Mezun olduklarında bu üniformayı bırakıp farklı bir tanesini giyecekler ve oldukça başarılı geleceklerine bir hamle ek olarak yaklaşacaklar.

Herkes okul kıyafetleri ile ilgili aynı görüşe sahip değil. Aurora Velez, Eğitim bilimleri uzmanı Andrea Precht’in görüşlerini aldı. Bize Şili’den bağlanan toplumsal eğitim uzmanı Precht, üniforma zorunluluğunun pozitif ve negatif yanlarını anlatıyor.

Aurora Vélez:
“Sayın Precht eğitim bilimlerinde akademisyensiniz. Bununla Birlikte okul ortamı ihtisas alanınız. Okul üniformaları üst kısmına bir de çalışmanız var. Kıyafet zorunluluğunun bilhassa aile bütçesini düşündüğümüzde uygun fiyat tesirleri nelerdir? Siz bu konu ile ilgili ne düşünüyorsunuz?”

Andrea Precht:
“Şili’de, çocuğuna okul üniforması almak talep eden bir aile en az fiyatın yarısı civarı bir harcama inşa etmek zorunda. Bu bir sürü pek bir miktar. Olaya buradan bakacak olursak okul kıyafeti aile amaçlı ek bir harcamaya neden oldu. Üstelik bu miktar, parasal sorunlar çeken ailelerin çocuklarını okula yollamak istememesine sokak açabiliyor. Zira elbiseler amaçlı yeteri kadar paraları yok.”

Aurora:
“Okul giysisi fikri ne zaman meydana çıktı? Ne vakitten beri üniforma kullanıyoruz?”

Andrea Precht:
“Okul kıyafetlerinin tarihi çok eskiye dayanır. Manastırlardan ve ordudan geliyor. Bir bakıma üniformalar, manastırdaki çocukların cübbeleri, rahibelerin kıyafetleri değil mi? Bu Sabah okul dediğimiz kurum, çocuklara ve gençlere farklılığı, çeşitliliği öğretmeyi amaçlıyor. Fakat öğrencileri belli bir kalıbın altına sokmak bizi bu amaçtan uzaklaştırıyor. Üniformalılaştırmak ile homojen bir topluluk oluşturma aralarında bir kafa karışıklığı yaşanıyor.”

Aurora:
“Avustralya ve Malezya kadar bir takım ülkelerde ünitakım forması, hem bir devlet hem bir de özel okullarda uygulanıyor. Öbür ülkelerde ise bu kullanım isteğe bağlı. Genel olay nedir?”

Andrea Precht:
“Çocuk olmak, genç olmak ile öğrenci olmak arasındaki ayrımı iyi inşa etmek gerekiyor. Bunlar aynı birşeyler değildir. Öğrenci olmak, belli bir kuruma ilişkin olmak ve belli kurallara uymak demektir. Bir Takım okullar, bu özel kategoriyi iyice belirlemek amaçlı zorunlu kıyafetleri kullanıyor. Bu üniformalılaştırma, okulun öğrenci üstünde uyguladığı bu zorunluluk, gençler amaçlı rahatsız edici olabiliyor. Talebelerin bunun için yanıtı üniformalarını kişiselleştirmekle oldu. Bunu yaparak kendi gençlik kültürlerini okulun içerisine sokmaya başlıyorlar.

Mesela Japonya örneği var. Burada 2 etkenin altını iyice çizmek gerekiyor. Birincisi, endüstri başka bir deyişle moda endüstrisi. İkincisi de üniformalı okul öğrencisinin yetişkin olarak görülmesi. Japonya’da okul kıyafetinin moda olması bununla birlikte talebelerin cinselleşmesine sokak açmıştır. Bundan Sonra onlardan küçük lolitalar diye bahsediliyor.”

Japonya’da okul kıyafetleri talebelerin aksesuarları ve eklemeleri ile moda akımına dönüştü. Üniforma mecburiyeti olmasa da gençler okul kıyafetlerini hem bir okulda hem bir de hergün hayatlarında yaygın olarak kullanıyor.

Okul üniformaları Japonya’da, manga kültürünün oluşturduğu toplumsal bir fenomen haline geldi. Bir zamanların geleneksel okul kaideleri, bugünün popüler modası oldu. Denizci kostümleri çizgi filmler sebebiyle çeşitli bir görünüşe bürünüyor. Denizci tarzı elbiseler, blazer, stand-up yaka, mini ebir, “kawaii” modasının ön planda yer alan stilleri. Bu akım yalnızca Japonya’da değil; Dünya’nın dört bir yanından gençlerin takip ettiği bir moda anlayışına dönüştü. Okul kıyafetleri bireyselliğin ve özgürlüğün sembolü olarak anlam değişimine uğruyor.

Üniformanın zorunlu meydana gelmediği okullarda dahi, öğrenciler modanın ve genç olmanın gereği olarak, kendilerine has tasarladıkları okul kıyafetlerini giyiyorlar. Oyun salonlarında, alış-verişte ve toplumsal faaliyetlerinde dahi üniformadan ödün vermiyorlar.

Toyoko Yokoyama, Mağaza müdürü:
“Okul kıyafetleri bize eşsiz bir güzellik sunuyor. Bu yabancıların dahi hoşuna giden bir giysi. Üniforma bir çeşit sihirli değnek kadar gençlerin güzel görünmesini sağlıyor.”

Harajuku, Tokyo’nun en büyük alış-veriş alanı. Burada gençler haftasonu dahi giyimleri amaçlı kravat, kazak, blazer ve etek satın alıyor.Japon okul elbiseleri ek olarak önceki nesil amaçlı nostaljik bir karaktere sahip. Elbiseler, okulun imajının ve estetik standartların korunmasını sağlıyor. Japonların toplumsal kimliğe verdikleri önem okul kıyafetleri uygulamasında kendini dile getiriyor.

Nobuyuki Mori okul kıyafetlerinde profesyonel. 30 yıldır bu işi inşa ediyor. Japon halkının kültürel geçmişinin üniformayı teşvik ettiğini belirtiyor: “Günümüzde üniforma ile okulları ayırt etmek zor, yine de lise öğrencileri amaçlı elbiseler kendini ifade etmede mühim bir araçtır.”

Japonya’da bugünün okul kıyafetleri deniz çok ülkelerden ithal edilen bir anlayış meydana gelmesine rağmen, bir yüzyıl ardından gençler amaçlı vazgeçilmez oldu ve kendini dile getirme biçimine dönüşüyor.